ประเพณีท้องถิ่น
ขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ เป็นสิ่งสะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู่ของคนในสังคม ขนบธรรมเนียมประเพณีในสมัยสุโขทัยจะเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาเป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากคนไทยในกรุงสุโขทัยนับถือพระพุทธศาสนากันอย่างกว้างขวาง ทำให้พระพุทธศาสนาเข้ามามีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของผู้คนในสุโขทัยอย่างมากมาย เช่น ประเพณีการสร้างวัดในเขตพระราชวังประเพณีทำบุญเข้าพรรษา ออกพรรษา รักษาศีล ฟังเทศน์ในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ขนบธรรมเนียมประเพณีของสุโขทัยเป็นมรดกตกทอดมาจนถึงปัจจุบันได้แก่ การละเล่นรื่นเริง ประเพณีการเผาเทียนเล่นไฟ และพระราชพิธีต่าง ๆ เช่น พระราชพิธีลอยพระประทีป เป็นต้น
สุโขทัยเป็นจังหวัดที่เต็มไปด้วยสีสันหลากหลาย ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และแหล่งธรรมชาติ อีกทั้งผู้คนในท้องถิ่นยังคงรักษาขนบธรรมเนียม และประเพณีดั้งเดิมอันงดงามไว้ได้อย่างเข้มแข็ง ตลอดทั้งปีมีการจัดงานเทศกาลเฉลิมฉลองและงานประเพณีที่สำคัญ เช่น งานประเพณีลอยกระทง เผาเทียนเล่นไฟ งานวันพ่อขุนรามคำแหง ประเพณีสรงน้ำโอยทาน สงกรานต์ศรีสัชนาลัย ฯลฯ
ภูมิปัญญาท้องถิ่นของจังหวัดสุโขทัย
1. ผ้าทอหาดเสี้ยว
การทอผ้าหาดเสี้ยว ถือว่าเป็นผลงานด้านหัตถศิลป์ ที่แสดงถึงภูมิปัญญาอันเฉลียวฉลาดของประชากรจังหวัดสุโขทัย ที่ได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษที่ส่งต่อมายังรุ่นลูกรุ่นหลานของชาวไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ซึ่งอพยพมาจากประเทศลาว โดยชาวไทยพวนบ้านหาดเสี้ยวมีอาชีพหลัก ได้แก่ การทำนา และในยามว่างเว้นจากการทำนา จะทอผ้าเป็นงานอดิเรก โดยเฉพาะผ้าซิ่นตีนจก ซึ่งชาวไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว ทอได้งดงามมาก มีสีสันสวยงามและมีลวดลายที่หลากหลาย เช่น ลายเครือน้อย ลายเครือกลาง ลายสี่ขอ ลายแปดขอ ฯลฯ ในสมัยก่อนหญิงสาวชาวบ้าน ส่วนมากมักฝึกหัดทอผ้าซิ่นตีนจกไว้สำหรับนุ่งในงานเทศกาลต่างๆ เช่น งานทำบุญที่วัด หากผู้ใดได้นุ่งผ้าซิ่นตีนจก ถือว่าผู้นั้นมีหน้าตาในสังคม เนื่องจากผ้าซิ่นตีนจกเป็นงานละเอียดประณีต ต้องอาศัยความพยายามในการทอ และต้องใช้ระยะเวลาในการทอยาวนานมาก
2. เครื่องปั้นดินเผาบ้านทุ่งหลวง
เครื่องปั้นดินเผา เป็นผลงานด้านหัตถศิลป์ และภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษสู่ลูกหลาน โดยได้มีการพัฒนามาจนเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทันสมัยมาจนถึงทุกวันนี้ สุโขทัยในอดีตเคยมีชื่อเสียงในเรื่องของการทำเครื่องปั้นดินเผา คือ การทำเครื่องสังคโลก ที่บริเวณเมืองสวรรคโลกและบริเวณริมแม่น้ำโจน เมืองเก่าสุโขทัยบริเวณบ้านเกาะน้อย อำเภอศรีสัชนาลัยได้ ขุดพบเตาเผาหลายร้อยเตานับว่าเครื่องปั้นดินเผาบริเวณดังกล่าวมีสีสันและมีความงดงามมาก สันนิษฐานว่าคนไทยได้รับการถ่ายทอดวิธีการทำเครื่องปั้นดินเผามาจากคนจีน ระยะต่อมาการผลิตเครื่องสังคโลกในสมัยสุโขทัยได้ห่างหายไปพร้อมๆ กับการล่มสลายของอาณาจักรสุโขทัยและยังคงปรากฏร่องรอยของโบราณวัตถุที่หลงเหลือไว้ให้คนรุ่นหลังได้ ชื่นชม คือการผลิตเครื่องปั้นดินเผาที่บ้านทุ่งหลวงอำเภอคีรีมาศจังหวัดสุโขทัยซึ่งการทำเครื่องปั้นดินเผามีกรรมวิธีที่ละเอียดประณีตจนกลายเป็นภาชนะเครื่องปั้นดินเผาที่สวยงามมีคุณค่าแก่การเก็บรักษา
3. เครื่องทองโบราณ
เครื่องทองโบราณหรือทองศรีสัชนาลัย เป็นงานศิลปหัตถกรรมที่ชื่อเสียงของชาวบ้านตำบลท่าชัยและตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ที่ได้มีการทำทองรูปพรรณเลียนแบบอย่างเครื่องทองสมัยโบราณได้อย่างสวยงาม จนมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับของทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ เริ่มแรกทองโบราณเกิดขึ้นจากความคิดของช่างทอง ตระกูลวงศ์ใหญ่ อยู่ที่ตำบลศรีสัชนาลัย มีอาชีพทำทองและรับซื้อของเก่าหรือวัตถุโบราณ ต่อมาได้มีผู้นำสร้อยโบราณทำจากสัมฤทธิ์ที่ได้มาจากริมฝั่งแม่น้ำยมมาให้ดู จึงเกิดความคิดว่าน่าจะทำสร้อยลายแบบนี้บ้าง ด้วยการถักสานเป็นสร้อยสี่เสา แต่ไม่สามารถถักร้อยตามแบบเดิมได้สำเร็จ หลังจากนั้นจึงได้ใช้ทองคำมาถักสานในรูปแบบของทองโบราณ แต่เนื้อทองทำเป็นเนื้อทองสมัยใหม่ เพียงแต่ลายเป็น ลายโบราณ แต่มีชื่อเสียงเรียกว่า สร้อยสี่เสาการทำทองโบราณที่ศรีสัชนาลัยจะใช้มือผลิตทุกขั้นตอน โดยมีทั้งเครื่องประดับคอ เครื่องประดับแขน แหวนประดับนิ้ว เครื่องประดับเอว เครื่องประดับหู เครื่องประดับเท้าและเข็มกลัด มีทั้งลายถัก ลูกประคำ นับได้ว่าทองโบราณเป็นงานหัตถกรรมที่ทำรายได้ให้แก่ผู้ประกอบการอย่างมากสร้างงานให้แก่ชุมชนชาวบ้านที่ว่างงานในเวลากลางวัน สามารถรับจ้างถักทองเป็นงานอดิเรก ตลอดจนทำให้เศรษฐกิจในท้องถิ่นดีขึ้น